De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat overmatige blootstelling aan de zon schadelijke gevolgen kan hebben. De gebruikelijke verklaring hiervoor, namelijk dat Nederlanders vaker in de zon komen waardoor het aantal gevallen van huidkanker toeneemt, wordt echter door dermatoloog Han van der Rhee bestreden. Hij heeft tot nu toe weinig hard cijfermateriaal gevonden dat deze redenering onderbouwd. Volgens hem heeft zonlicht juist ook veel positieve effecten en zit het kwaad vooral in de onregelmatige blootstelling aan de zon. Het advies om de zon te mijden en altijd een zonnebrandcrème te gebruiken kan er volgens Van Rhee weleens voor zorgen dat we juist sneller en vaker verbranden. En dat is een belangrijke risicofactor voor de meest gevaarlijke vorm van huidkanker, melanoom. Zijn advies luidt: ‘Geniet van de zon, zonder te overdrijven of te verbranden, en ga met een verdacht plekje op de huid naar de huisarts.
Huid aangepast
De evolutietheorie gaat er vanuit dat mensen zich aanpassen aan de omgeving waarin zij leven. Uit onderzoek blijkt dat door de aanpassing van de huidskleur overal ter wereld bij de autochtone bevolking een nieuwe balans is ontstaan, een nieuw evenwicht tussen de voor- en nadelen van zonlicht voor onze gezondheid. Onze huid is in principe prima uitgerust voor het Nederlandse klimaat. Het is dan maar de vraag of het goed is voor de gezondheid om de zon te mijden.
Zongedrag
Volgens van Rhee is er wel een duidelijke verandering te zien in het zongedrag van de consument. De vorige generaties kwamen voor de dagelijkse bezigheden wat vaker in de buitenlucht. Ze gingen bijvoorbeeld op de fiets of te voet naar het werk en konden in het voorjaar wennen aan de steeds sterker wordende zon waardoor ze zelden of nooit verbrandden. Tegenwoordig zitten veel Nederlanders het grootste gedeelte van hun tijd binnen in hun huis en op het werk. Ook kinderen spelen vaker binnen dan buiten. Zonder gewend te zijn aan de zon gaat men in het voorjaar op een mooie dag naar buiten en ligt men met een bleke huid langdurig in de zon. Of, nog erger, gaat men zonder gewend te zijn aan de zon wekenlang op subtropische stranden liggen bakken. Juist die onregelmatige blootstelling aan de zon en de verhoogde kans om te verbranden verhogen het risico op huidkanker.
Huidkanker en bangmakerij
Te veel zonlicht wordt nog steeds in verband gebracht met huidkanker. Maar de kans dat je aan de ziekte sterft, is volgens huidarts Van der Rhee relatief klein. Van de alle Nederlanders die huidkanker krijgen, hebben 35.000 mensen het zogeheten basaalcelcarcinoom. Dat is heel onschuldig. Er gaat vrijwel niemand aan dood. Als je het plekje weghaalt, blijft er meestal maar een klein litteken over.
Ook van een tweede type huidkanker, het plaveiselcelcarcinoom (8000 gevallen per jaar), genezen de meeste patiënten. Mensen gaan vooral dood aan het derde type, het melanoom: de kwaadaardige moedervlek. Het gaat hier om 4600 nieuwe gevallen per jaar en dit type ontstaat vooral door verkeerd zonnen. Herhaaldelijk verbranden verhoogt het risico, terwijl regelmatige blootstelling aan de zon juist lijkt te beschermen. Van der Rhee concludeert daarom dat je gerust kunt zonnebaden, zolang je het maar niet overdrijft en niet verbrandt.
Positieve effecten van zonlicht
Patiënten met eczeem of psoriasis hebben aantoonbaar minder last van jeuk en ontstekingen als ze regelmatig een zonnebad nemen. En ook mensen die aan een winterdepressie lijden, hebben baat bij zonlicht. Daarnaast, en dat is nieuw, blijkt de mens dankzij regelmatig zonnen minder kans te lopen op diverse soorten kanker. Zonaanbidders zouden hun kans op kanker aan borst, prostaat of dikke darm met zo’n 20 procent verlagen. Zonnestralen activeren ook de vitamine-D-productie in de huid en die stof remt kankercellen en zorgt voor stevige botten en spieren.
Verstandig zonnen
Het huidige advies luidt is gericht op de preventie van huidkanter en luidt vermijd de zon, gebruik altijd zonnebrandcrème factor 30-50. Van der Rhee pleit voor een andere definitie voor wat hij ‘verstandig zonnen’ noemt. In Nederland kun je het beste zo vaak mogelijk in de zon gaan. De officiële richtlijn luidt dat iemand daarvoor dagelijks midden op de dag vijftien minuten met hoofd en handen in de zon zou moeten komen. Bouw de hoeveelheid zonlicht langzaam, ga geen hele dagen onbeschermd in de zon bakken en zorg ervoor dat je niet verbrandt. Gebruik zonnebrandmiddelen ter voorkoming van piekbelasting, maar niet continu. Pas vooral op met de zon als je naar subtropische landen gaat.